Gladiator (2000) กับระดับความแม่นยำ (หรือว่ามั่ว ?) ทางประวัติศาสตร์

บทความเปิดเผย เนื้อหาสำคัญ, ของภาพยนตร์ ที่เคยโด่งดัง แปลจากเว็บไซต์ ต่างประเทศ ( dailyhistory ) ซึ่งต้นทางมีการ, อ้างอิงข้อมูล จากหลายแหล่ง...

บทความเปิดเผย เนื้อหาสำคัญ, ของภาพยนตร์ ที่เคยโด่งดัง

แปลจากเว็บไซต์ ต่างประเทศ (dailyhistory) ซึ่งต้นทางมีการ, อ้างอิงข้อมูล จากหลายแหล่ง อีกทอด

การสัประยุทธ์ ณ เยอร์เมเนีย (Germania)

ภาพยนตร์เริ่มต้นโดย ซีซาร์ (มาร์คัส ออเรเลียส) จักรพรรดิแห่งโรม ผู้กำลังป่วยไข้

ให้กำลังใจแม่ทัพ (แม็กซิมัส) ผู้นำในการสู้รบ, กับชนเผ่าป่าเถื่อน ของเยอรมัน 

การต่อสู้ครั้งนี้ ถูกพรรณนาว่า จะนำสันติภาพ, มาสู่ชายแดนทางตอนเหนือของ จักรวรรดิโรมัน 

ชนเผ่าเยอรมัน สวมเสื้อผ้าจาก ยุคหินใหม่ (Neolithic), ซึ่งไม่ถูกต้อง 

เพราะแฟชั่นที่ พวกเขาสวมใส่ ควรดูซับซ้อนกว่านั้น, ในช่วงเวลาดังกล่าว

แม้โรมัน เกือบจะได้ผนวก โมราเวียและ สโลวาเกียตะวันตก, ณ รัชสมัยของมาร์คัส 

แต่พิสูจน์ยากว่า เคยมีสงครามเกิดขึ้น แถว ๆ โน้นจริง

หนังยังให้จักรพรรดิ ถูกโอรสของพระองค์ (คอมโมดัส), ลอบปลงพระชนม์

แม้ว่าตอนนั้น คอมโมดัสควรได้, ดำรงตำแหน่ง จักรพรรดิร่วม แล้วก็ตาม 

ไร้หลักฐานว่า คอมโมดัสขัดแย้ง กับพระบิดา

แม้ว่า ผู้บันทึกประวัติศาสตร์ ในเวลาต่อมา, จะดูหมิ่นคอมโมดัส

และถึงแม็กซิมัส คือตัวละครสมมติ, แต่คงยากที่มาร์คัส 

จะแต่งตั้ง นายพลอย่างเขา เป็นผู้สำเร็จราชการ, แบบในหนัง

ในหนังเช่นกัน ฝ่าบาทมาร์คัส, หวังว่าอำนาจ จะหวนคืนสู่ วุฒิสภาภายหลัง

ทว่ามันไม่น่า เป็นไปได้, เพราะแม้พระองค์ ทรงมีภาพลักษณ์ 

ว่าเป็นกษัตริย์ผู้ปรีชา (philosopher king) ตามประวัติศาสตร์ (และที่มีตัวละคร เรียกขานพระองค์)

แต่ทรงเชื่อในการ รักษาและส่งต่ออำนาจ สู่ทายาททาง สายโลหิต, โดยเต็มพระทัย

ซึ่งเป็นอะไรที่ จักรพรรดิโรมันก่อนนั้น เกือบศตวรรษ, เปล่าทำกัน

มาร์คัสแต่งตั้งโอรส เป็นผู้สืบทอดตั้งแต่ ค.ศ. 166, ก่อนเสด็จสู่สวรรคาลัย ณ ปี 180

ทำให้ชัดเจนว่า ตลอดมา พระองค์ทรงเลือก คอมโมดัส 

มาร์คัสสวรรคต ที่เวียนนา (วินโดโบนาโบราณ), ทว่าในหนังคือ ตายแถวเยอรมนี หลังการรบ 

จริงอยู่ว่า มีข่าวลือแพร่สะพัด, เรื่องคอมโมดัส สังหารพ่อ 

แต่ก็อาจเป็นเพียง ความพยายามใส่ร้าย จักรพรรดิคอมโมดัส, โดยวุฒิสภา ซึ่งไม่ชื่นชอบเขา

แม้การแต่งตั้งคอมโมดัส เป็นเรื่องที่ถกเถียงกัน, ดังแสดงในภาพยนตร์ 

เอกสารทางประวัติศาสตร์ โดยเฉพาะ ในงานเขียนของ, คาสเซียส ดิโอ (Cassius Dio)

มีข้อบ่งชี้ว่า มาร์คัส ออเรเลียส ผิดหวังและกังวลใจ, เกี่ยวกับลูกชาย

แถมเกรงว่ากรุงโรม อาจต้องประสบ ความทุกข์ยาก, เมื่อคอมโมดัส ขึ้นสู่อำนาจ

แต่เรื่องนี้อาจเป็น คำลวง, ของคนที่ไม่ชอบเขา

ซึ่งเผยแพร่หลังจาก การปกครอง ของคอมโมดัสสิ้นสุด

เนื่องจาก คาดว่าเขา เป็นที่นิยม สำหรับพวกทหาร และชนชั้นล่าง, ในฐานะจักรพรรดิ ของประชาชน

จนชนชั้นสูง มีสิทธิ์รู้สึก ว่าน่าหมั่นไส้

แกลดดิเอเตอร์ และโคลอสเซียม

การจัดแข่งสู้ กลาดิเอเตอร์ (gladiator) ของภาพยนตร์ 

แม่นตรง มีการจัดงาน โดยจำลองฉากต่อสู้ หรือสงครามเก่าที่โด่งดัง, พร้อมกับใช้ตัวละคร ตามตำนาน หรือประวัติศาสตร์

การแข่งขันกลาดิเอเตอร์ มักเกิดขึ้น ในหลาย ๆ สถานที่ของจักรวรรดิ 

สัตว์อันตรายต่าง ๆ เช่น เสือ, มักถูกส่งลง สนามประลอง

ซึ่งนักรบกลาดิเอเตอร์ ทั้งต่อสู้กันเอง และกับเดรัจฉานพวกนั้น

การขุดค้นที่โคลอสเซียม พบว่ามีสัตว์แปลก ๆ หลายชนิดอยู่ที่นั่น 

อันได้แก่ หมี สิงโต ไฮยีนา ช้าง หมูป่า ควาย เสือ วัว หมาป่า และเสือดาว 

แต่เสื้อผ้าของนักสู้ ตามภาพยนตร์, โดยเฉพาะ หมวกกันน็อค 

ไม่น่าจะใช่ ของจริง, และเป็นเพียงการจำลอง จากภาพจำผิด ๆ ของคนยุคหลัง

นักสู้กลาดิเอเตอร์ ได้รับการปฏิบัติเหมือน พวกดาราดัง (ตามภาพยนตร์) 

ได้รับ สิทธิพิเศษบางอย่าง, เช่น การเข้าถึงอิสตรี หรืออิสรภาพ 

อย่างไรก็ตาม ความเป็นจริงใช่ว่า นักสู้ผู้เข้าแข่ง, ต้องตายเกลื่อนประจำ แบบในหนัง

สัตว์มักถูกฆ่า ระหว่างการแข่งขัน, ซึ่งภาพยนตร์ มีฉากดังกล่าว (แต่เปล่าเน้นเรื่องนี้)

จักรพรรดิมีการ ใช้หัวแม่มือ ส่งสัญญาณ, ตัดสินว่านักสู้ จะตายหรืออยู่ 

แต่เราไม่ทราบว่า การยกนิ้วโป้งขึ้น หมายถึงรอด

การคว่ำนิ้วโป้งลง หมายถึงร่วง หรือเปล่า ?

เพราะความหมาย ของการชี้นิ้วขึ้นลง ยุคโน้น, อาจสลับตรงข้าม กับยุคนี้ได้

โคลอสเซียมถูกสร้างขึ้น ระหว่างช่วงค.ศ. 70-80, เป็นสถานที่จัดอีเวนท์ (งานใหญ่) ให้แกลดดิเอเตอร์

พวกเทรนเนอร์ (ผู้ฝึกสอนนักสู้) ที่ทะเยอทะยาน จะพยายามแทรกตัว 

เข้าไปมีส่วนร่วม ในการแข่งให้ได้ (ตามภาพยนตร์) เพราะเงินรางวัลสูงมาก

และเช่นเดียวกับ งานกีฬาระดับบิ๊ก ของทุกวันนี้

โคลอสเซียมอีเวนท์, ข้องเกี่ยวกับ การหมุนเวียน ของเงินตรามหาศาล

ทั้งในแวดวง การพนัน, และรางวัลสำหรับ เจ้าของทาสนักรบ

จึงเป็นเหตุผลว่า ทำไมการสังหารหมู่ แกลดดิเอเตอร์, ไม่น่าเกิดบ่อย (เพราะนายทาส จะขาดทุนเอา)

สิ่งหนึ่งที่หนัง ไม่แสดง, แม้คนยุคเรา คุ้นเคยกับมันดี

คือกลาดิเอเตอร์ มักถูกใช้เป็น, ผู้ประชาสัมพันธ์สินค้า 

และป้ายโฆษณา มักจะถูกแขวนอยู่ ในสนามกีฬาที่จัดแข่ง

โดยคนทำหนัง อาจจะมองว่า, เดี๋ยวผู้ชมไม่เชื่อ

เนื่องจากคล้ายคลึง กับกีฬาสมัยใหม่ ของพวกเราเกิน

ช่วงท้ายภาพยนตร์, แม็กซิมัส ดวลกับคอมโมดัส กลางโคลอสเซี่ยม

เชื่อขนมกินได้ว่า แมทช์นักรบผู้กล้า ปะทะทรราช, ไม่เคยเกิดขึ้นจริง

เหตุผลข้อแรกคือ คอมโมดัสสิ้นชีพ กลางเหตุรัฐประหาร ปี 192, ไม่ใช่เพราะแม็กซิมัส

ข้อสองคือ ถึงคอมโมดัส เคยลงสนามประลองจริง

ทว่าน่าจะเลือกสู้ เฉพาะกรณีรู้ว่า ชนะชัวร์, เช่นกับสัตว์ หรือนักโทษพิการ

จริงอยู่ว่าในหนัง, คอมโมดัสแอบ แทงมีดใส่แม็กซิมัส ก่อนการดวล

แต่นักประวัติศาสตร์ ระบุว่า, เขาชอบมองตัวเอง เป็นเฮอร์คิวลีส

และแต่งตัว เหมือนเฮอร์คิวลีส ในยามลงแข่ง

ขัดแย้งกับภาพยนตร์, ซึ่งพี่แกสวม ชุดจักรพรรดิสีสว่าง ลงสนาม

ใครคือต้นแบบ ของแม็กซิมัส เดซิมัส เมอริเดียส ?

แม็กซิมัสเป็น ตัวละครสมมติ อย่างสมบูรณ์, แต่ดูเหมือนว่า อ้างอิงจากบุคคลจริง หลายคน

เช่น อาวิเดียส แคสเซียส (Avidius Cassius) ขุนพล ในกองทัพของมาร์คัส ออเรเลียส

ที่ประกาศตน เป็นจักรพรรดิไม่นาน, หลังจากคิดว่า มาร์คัสสิ้นพระชนม์ แถวปี 175

การดิ้นรน เพื่อแย่งชิงอำนาจ มิยั่งยืน, เนื่องจากเค้า ถูกสังหาร

หลังเป็นที่ประจักษ์, ว่ามาร์คัส ยังไม่สวรรคต 

และอีกคนที่อาจ เป็นแรงบันดาลใจ ให้ Gladiator

บอกเล่าเรื่องราว ของผู้ก่อกบฏ ท้าทายจักรพรรดิ

คือแม่ทัพชื่อ แม็กซิมัส, ซึ่งอาศัยอยู่ใน จักรวรรดิโรมันตอนปลาย (คนละยุคสมัย)

ตัวละครใดของ Gladiator บ้าง ที่มีจริง ?

[คอมโมดัส] แม้ว่าคอมโมดัส เป็นบุคคลในประวัติศาสตร์, ผู้จัดการแข่งขันกลาดิเอเตอร์

แถมอาจมี ความวิปริตทางจิต, ตามที่ปรากฏ แถวภาพยนตร์ 

แต่ในความเป็นจริง เขาปกครองจักรวรรดิโรมัน, ได้นานพอควร (12 ปี)

หนึ่งในสิ่งแปลก ๆ ที่คอมโมดัสทำ, คือเปลี่ยนชื่อเดือนและกองทหาร ตามชื่อตัวเอง (เขามีชื่อเรียก ทั้งหมด 12 ชื่อ) 

เขายังเคยตั้งชื่อ ชาวโรมันอื่น, ตามชื่อของเขา ด้วยซ้ำ 

เขาถูกกล่าวหาว่า จัดการแข่งกลาดิเอเตอร์, แบบเปลือยกาย 

จนชาวโรมันบางส่วน ไม่พอใจ, ส่งผลให้ เสื่อมเสียชื่อเสียง และพาตัวเองสู่ จุดล่มสลาย

เขาอาจเคย ฆ่าสิงโตถึง 100 ตัว ในวันเดียว, ระหว่างแข่งกลาดิเอเตอร์

รวมทั้งสัตว์แปลก ๆ อื่น ๆ เช่น ช้าง, จนขนาดชาวโรมัน 

ที่ไม่น่าสนเรื่อง สิทธิสัตว์ ระดับคนยุคเรา, ยังรู้สึกเดือดดาล กับการสังหารหมู่

เขาเข่นฆ่า ผู้พิการมากมาย ในสนามประลอง, และนั่นอาจกลายเป็น

ฟางเส้นสุดท้าย, ที่จุดประกายไฟ แห่งความเหลืออด จนมีคนลงมือ ลอบสังหารเขา

แต่เดิมทีแล้ว ก็ใช่ว่าเขา, เล่นการเมือง อย่างฉลาด

เพราะพยายามประกาศ ตั้งตนเป็นทั้ง, กงสุล กับนักสู้ (กลาดิเอเตอร์)

ปกติแล้ว ตำแหน่งกงสุลคือ, สำหรับผู้ที่ได้รับ จากการเลือกตั้ง

ส่วนตำแหน่ง กลาดิเอเตอร์นี่, คนมีภาพจำ ว่าสำหรับพวกทาส

นาร์ซิสซัส (Narcissus) คู่เล่นมวยปล้ำ ของเขา, ทำการปลิดชีพ คอมโมดัส ณ ปี 192

โดยเป็นส่วนหนึ่งใน แผนสมคบคิดครั้งใหญ่, ของพวกผู้นำ ชาวโรมัน

[ลูซิลล่า] พี่สาวคอมโมดัส ผู้ร่วมวางแผน สมคบคิด, ต่อต้านน้องชาย

สนับสนุนการ ก่อเหตุลอบสังหาร ในปี 182, แล้วล้มเหลว จนต้องตายทีหลัง

สิ่งที่ต่างจากภาพยนตร์ คือลูซิลลา, น่าจะอยากขึ้น ปกครองโรมัน ร่วมกับสามี (ส่วนในหนังนี่ เธอเป็นม่าย)

บางทีเธอคง ไม่เคยคิดโค่นบัลลังก์, จนกระทั่งเห็นพฤติกรรม คุ้มดีคุ้มร้าย ของน้องชาย

อนึ่ง คอมโมดัส ไม่น่าจะ รักพี่สาว เชิงชู้สาว (อยากเสพสังวาสด้วย), แบบในภาพยนตร์

[มาร์คัส ออเรเลียส] ชื่อเสียงที่ค่อนข้างดี ของจักรพรรดิ, คงส่งผลให้พระองค์ 

ถูกพรรณนา ณ ภาพยนตร์, ว่าเป็นผู้ปกครอง ที่ปราดเปรื่อง (กษัตริย์ผู้ปรีชา) 

และพยายามหลีกเลี่ยง การขึ้นครองราชย์ ของพระโอรส

แต่ความจริง, ถึงบุตรของพระองค์ มีนิสัยชอบทำลายล้าง

มาร์คัสก็เต็มใจ เลือกคอมโมดัส, เป็นผู้สืบทอดอำนาจ

มาร์คัสของ Gladiator คร่ำครวญถึงสงคราม หลายต่อหลายครั้ง, ที่เคยเกิดใน รัชสมัยของพระองค์ 

ทว่าความจริงมาร์คัส ควรจะมองว่า การสัประยุทธ์เหล่านั้น, เป็นหน้าที่ของเขา ที่มีต่อโรม 

เพราะได้รับอิทธิพล จากปรัชญาสโตอิก (Stoic philosophy) 

ซึ่งเชื่อในภูมิปัญญา ความกล้าหาญ ความยุติธรรม และความมีวินัย

บทสรุป

Gladiator (2000) ขาดความแม่นยำ ทางประวัติศาสตร์, หลายประการ 

นักประวัติศาสตร์ ที่ได้รับการว่าจ้าง เพื่อให้คำปรึกษา, พากันลาออก หรือปฏิเสธ จะรับเครดิต (ขึ้นชื่อประกาศ)

เนื่องจากผลงาน เวอร์ชั่นสุดท้าย ที่ถูกเผยแพร่, มีข้อผิดพลาด คลาดเคลื่อนเพียบ 

อย่างไรก็ตาม เช่นเดียวกับ, หนังดราม่าย้อนยุค ส่วนใหญ่ 

Gladiator (2000) มุ่งเน้นไปที่ ความบันเทิง, มากกว่าการเล่าเรื่อง เชิงประวัติศาสตร์

ทว่าการถ่ายทอด ความบ้าคลั่ง ของจักรพรรดิคอมโมดัส, นั้นถูกต้อง 

ช่างน่าแปลก แต่เป็นไปได้ว่า, ยุคสมัยการครองราชย์ ของคอมโมดัสตัวจริง อาจสุดโต่ง ยิ่งกว่าในหนัง  

เนื่องจากคอมโมดัส มักแต่งตัว เป็นนักสู้, และพะบู๊ หลายต่อหลายครั้ง

กับพวกเดรัจฉาน และมนุษย์คนอื่น ๆ, เช่น กลาดิเอเตอร์ ผู้ได้รับบาดเจ็บ