เมื่อจักรกลเพาะพันธุ์มนุษย์เหนือโลกา >>ทำความรู้จักจักรวาลของ The Matrix ก่อน Resurrections

  The Matrix คือภาพยนตร์แนวไซเบอร์พังก์ (เทคโนโลยีก้าวหน้า ทว่าคุณภาพชีวิตต่ำ) ที่ผู้สร้างได้แรงบันดาลใจจากสารพัดช่องทาง ทั้งแนวคิดทางศาสนาต...

 

The Matrix คือภาพยนตร์แนวไซเบอร์พังก์ (เทคโนโลยีก้าวหน้า ทว่าคุณภาพชีวิตต่ำ) ที่ผู้สร้างได้แรงบันดาลใจจากสารพัดช่องทาง

ทั้งแนวคิดทางศาสนาต่าง ๆ, วรรณกรรม, ตำนาน และภาพยนตร์เรื่องอื่น

การยำใหญ่ที่รวมเอาฉากบู๊สไตล์กังฟู (อันฉีกกฎฟิสิกส์) กับข้อคิดเชิงปรัชญาเข้าไปด้วย

ลงตัวอย่างไม่น่าเชื่อ จนขนาดผู้สร้างอย่าง 'ลาน่า & ลิลลี่ วาเชาวสกี้' เอง ยังมิอาจทำซ้ำความสำเร็จแบบเดิมได้อีก

อย่างไรก็ตาม จักรวาลยำรวมมิตรแห่งนี้ มีความเฉพาะตัวสูง 

จนถึงขั้นคนดูหนัง 3 ภาคแรกจบครบ (ค.ศ. 1999-2003) แบบไม่พึ่งตัวช่วยใด ๆ ก็อาจยังไม่เคยกระจ่างว่า "ตกลงทั้งหมดนั่น คืออีหยัง ?"

จึงขอนำเสนอ ฉบับดัดแปลง, ของสรุปเนื้อหา The Matrix ตามลำดับเวลา, จากเว็บไซต์ต่างประเทศ (looper.com)

ซึ่งผมลงความเห็นว่า อธิบายความเป็นมาเป็นไปทั้งหมดได้ดี 

เนื่องในโอกาสที่ภาค 4 (The Matrix Resurrections) มาเยือน

***สปอยล์ผลงานเก่า ๆ ของ The Matrix***

ช่วงสันติ

ทุกเรื่องราวย่อมมีจุดเริ่มต้น, สำหรับเดอะ เมทริกซ์คือความโอหังของมนุษย์

มันถูกเล่าครั้งแรกผ่านหัวเรื่อง "Bits and Pieces of Information" อันบรรจุใน The Matrix Comics Vol. 1

ก่อนคอมมิคดังกล่าวจะถูกดัดแปลงสู่ "The Second Renaissance" Part 1 กับ Part 2 

ยุคเรเนซองซ์ที่สอง (ทั้งสองตอน) คือส่วนหนึ่งในแอนิเมชั่นขนาดสั้นหลายตอน 

ซึ่งเผยแพร่ภายใต้ชื่อของ ดิ อนิเมทริกซ์ (The Animatrix)

กาลครั้งหนึ่งในอนาคตอันใกล้, มนุษย์ผลิตเอไอ (ปัญญาประดิษฐ์) ที่มีความรู้สึกอย่างแท้จริงสำเร็จ

เริ่มแรกทั่วโลกแฮปปี้กับเหตุการณ์นี้ และตัดสินใจเพิ่มจำนวนพวกมันอีกเป็นกะตั้ก

มนุษยชาติพบชีวิตหรูหรา ง่ายกว่าเก่าก่อน และปล่อยหุ่นยนต์ทำงานกุลีแทน

โลกแทบเปลี่ยนเป็นสวรรค์บนดินสำหรับคน แต่แน่นอนว่าไม่ใช่กับหุ่นยนต์

ขณะหุ่นยนต์ตนนึง ซึ่งมีรหัสว่า B1-66ER รับใช้เจ้านายเศรษฐีตามปกติ

เจ้านายดันเปรยๆ ว่าอยากแยกชิ้นส่วนมันทิ้ง, B1-66ER ผู้หวั่นกลัว 'ความตาย' จึงจู่โจมและสังหาร

B1-66ER ถูกไต่สวน, เจ้าตัวแก้ต่างว่า เขาทำเพื่อป้องกันตัว

แต่ศาลของมนุษย์ไม่เห็นหัว, ตัดสินว่าหุ่นกระป๋อง มีความผิด 

มิหนำซ้ำยังสั่งให้เรียกคืน และทุบทำลายผลิตภัณฑ์ จากสายการผลิตเดียวกับมันทั้งหมด

โศกนาฏกรรมของ B1-66ER ก่อให้เกิดการประท้วงเรื่องสิทธิเสรีภาพ ของจักรกล 

ที่ลุกลามสู่การจลาจล ซึ่งโดนปราบปรามโดยกองกำลังทหารมนุษย์ อีกหลายหน

01

ขณะเหล่ารัฐบาลของมนุษย์โลก โฟกัสไปที่การไล่ฆ่าเครื่องจักร

เผ่าพันธุ์หุ่นยนต์ออกแสวงหาพื้นที่เฉพาะ สำหรับพวกตน

และพบมันแถวเมโสโปเตเมีย ซึ่งเป็นดินแดนแห่งพันธสัญญาตามคัมภีร์ทางศาสนา (ไบเบิล)

จักรกลก่อตั้งมหานคร ภายใต้นามกรแสนเรียบง่าย "01"

พอเครื่องจักรแยกกันอยู่กับคน, ความสงบสุขชั่วคราวจึงมาเยือน

เผ่าพันธุ์เหล็กกล้าใช้โอกาสนี้ พัฒนาอุตสาหกรรมและเทคโนโลยี แบบก้าวกระโดด 

เช่น สร้างโฮเวอร์แพ็ด (hoverpads) ต้านแรงโน้มถ่วง ที่ยกพาหนะขนาดใหญ่โตให้ลอยได้

ความก้าวหน้าของเมือง 01 ส่งผลให้หุ่นยนต์ ได้เปรียบดุลการค้า

กลายเป็นผู้ทรงอิทธิพลทางเศรษฐกิจของโลกา เกินหน้าเกินตามนุษยชาติ

จักรกลมองว่าอำนาจด้านเศรษฐกิจ อาจนำไปสู่สันติภาพอันยั่งยืน 

จึงเรียกร้องต่อ 'สหประชาชาติ' ให้ยอมรับอธิปไตยของ 01, และบรรจุประเทศหุ่นยนต์ เข้าเป็นส่วนหนึ่งขององค์กร...

เมื่อหุ่นกระป๋อง ร้องขอความเท่าเทียม, คนจึงถึงกาลฉุนขาด

มนุษย์ปฏิเสธข้อเรียกร้องของ 01 แถมส่งอาวุธนิวเคลียร์ชุดใหญ่ไปถล่มเมือง, เพื่อกวาดล้างสิ่งมีชีวิตเทียมให้สิ้นซาก

สงครามจักรกล

แม้สิ่งมีชีวิตโลหะบาดเจ็บล้มตายระนาว แต่อาวุธนิวเคลียร์ไม่สามารถสร้างความเสียหายต่อ 01 ได้ถึงระดับที่คนต้องการ

จักรกลตอบโต้ด้วยการเปิดสงคราม, ช่วงเริ่มมนุษย์ถือว่าทำได้ดีพอใช้

แต่การปรับตัวของเครื่องจักรคือไวจัด... เผลอแป๊บเดียวสถานการณ์พลิกกลับ

ทั้งแอฟริกา, ยุโรป, เอเชีย โดนกองทัพคอมพิวเตอร์ครอบครองหมด

พอเห็นท่าว่าชัยชนะชักห่างไกล, มนุษยชาติเลยจำใจ แก้เกมแบบมองการณ์ใกล้

พวกเขาใช้วิทยาศาสตร์ (เอาเครื่องบินบรรจุนาโนแมชชีนชนิดพิเศษ โปรยใส่อากาศ) เปลี่ยนท้องฟ้าดาวทั้งดวงให้มืดมิด 

เพื่อที่จักรกลจะสังเคราะห์แสงอาทิตย์ มาเปลี่ยนเป็นพลังงานมิได้

แน่นอนว่าทางออกนี้มันสิ้นคิด เพราะพืชและสัตว์ตายเพียบ จนคนขาดแคลนทรัพยากร

แต่เครื่องจักรใช้พลังงานสำรองสู้ต่อไหว แถมพัฒนาหุ่นรุ่นใหม่ ๆ ที่ฆ่ามนุษย์ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ออกมามากขึ้นเรื่อย ๆ

สุดท้ายพวกหุ่นยนต์ชนะสงคราม, มนุษย์ยอมรับความพ่ายแพ้

ช่วงลองผิดลองถูก

แม้กำชัยในสงครามแต่เผ่าพันธุ์โลหะ ยังเหลือปัญหาด้านพลังงานให้แก้ไข

พวกมันวิจัยพบว่าการรวมเทคโลโนยีพลังงานฟิวชั่น เข้ากับไฟฟ้าชีวภาพ (ซึ่งมีอยู่ในร่างกายมนุษย์) ทรงประสิทธิภาพ

จึงสร้างหอคอยสูงเสียดฟ้า สำหรับบรรจุฝักเพาะพันธุ์มนุษย์จำนวนมหาศาล และเก็บเกี่ยวพลังงานชีวะ

มนุษย์จะอยู่ในฝักใส่ร่าง กับสารอาหาร

ถูกเสียบปลั๊กเชื่อมต่อกับระบบฉายภาพจำลอง ที่คอยหล่อเลี้ยงจิตใจตลอดเวลา

มีชีวิตท่ามกลางความฝันโดยไม่รู้ตัว เพื่อเป็นแบตเตอรี่ให้จักรกล ตั้งแต่เกิดยันตาย

เครื่องจักรค้นพบอีกว่า ความคิดสร้างสรรค์ของมนุษย์ 

ช่วยสนับสนุนการประมวลผล ของเครือข่ายคอมพิวเตอร์ ที่ใช้สร้างภาพจำลองได้ด้วย

แต่ปัญหาคือความคิดเชิงสร้างสรรค์ มันกระตุ้นให้มนุษย์อยากหลุดพ้นการจองจำ และต่อต้านความฝันได้ง่าย

การสร้างโลกจอมปลอมให้มนุษย์เยอะแยะอาศัย โดยต้องไม่ริดรอนเสรีมากไป 

และแอบกดขี่คนไว้ เพื่อรักษาระบบระเบียบ... คือโจทย์ยาก

เครื่องจักรจึงออกแบบโปรแกรม "สถาปนิก" มารับมือ

สถาปนิกรังสรรค์ "เดอะ เมทริกซ์" เวอร์ชั่นแรก

และมันคือแดนสวรรค์ของแท้, โลกที่สมบูรณ์แบบ ตามแนวคิดของวัฒนธรรมตะวันตก

โปรแกรมเอเจนท์ (Agents) ชุดแรก ถูกเขียนขึ้นเพื่อคอยดูแลเมทริกซ์อย่างเดียว

ณ โลกจำลองแห่งนี้ ไร้ซึ่งความทุกข์ทรมาน หรือความเจ็บปวด... แต่ปรากฏว่าพวกคนปฏิเสธ

จะเพราะตามธรรมชาติ มนุษย์อยากเจ็บปวด เพื่อกระตุ้นเตือนเรื่องตนยังมีชีวิตอยู่

หรือพวกเขาเชื่อไม่ลง ว่าแดนสวรรค์สมบูรณ์แบบมีจริง ก็ไม่ทราบ

แต่สถาปนิกลองเขียนเดอะ เมทริกซ์เวอร์ชั่น 2 เป็นขั้วตรงข้าม

คือสร้าง 'นรกบนดิน' ให้คนพำนัก, สัตว์ประหลาด ปีศาจ เพ่นพ่านทั่ว

แต่เวอร์ชั่น 2 ก็ยังล้มเหลว, มนุษย์ไม่ชอบเช่นกัน

เทพพยากรณ์, เอเจนท์, โปรแกรมตกค้าง

นอกจากสถาปนิก, เครื่องจักรเขียนโปรแกรมอีกตนนึงขึ้น เพื่อทำความเข้าใจแง่มุมทางจิตใจต่างๆ ของมนุษย์

โปรแกรม "เทพพยากรณ์" (ออราเคิล/Oracle) ชี้ช่องแก่สถาปนิกว่า รากเหง้าของปัญหา

คือการที่เดอะ เมทริกซ์สองเวอร์ชั่นแรก 'ปล้น' ความสามารถในการ 'เลือก' ของผู้อาศัย ไปต่างหาก

เทพพยากรณ์ ช่วยสถาปนิกรังสรรค์เดอะ เมทริกซ์ที่ดีกว่าเดิม

เวอร์ชั่นใหม่จะเลียนแบบอารยธรรมมนุษย์ในช่วงรุ่งเรือง แถวๆ ศตวรรษที่ 20-21

บรรดาคนที่อาศัยในแดนมายาแสนสมจริง จะได้คิดว่าตัวเองคือสมาชิกของโลก ณ ช่วงรุ่งโรจน์ จนว่าง่ายหัวอ่อนขึ้น

โปรแกรมของภาพจำลอง ที่มีต้นแบบให้ลอกเลียน ก็เขียนสะดวกกว่า 

ลดโอกาสเกิดจุดบกพร่อง (บั๊ก/bug หรือ กลิทช์/glitch) 

นอกจากนี้ 'เอเจนท์' ยังอัปเกรดจากผู้ดูแล ไปเป็นผู้คอยเฝ้าระวัง & ควบคุม

ป้องกันการตื่นขึ้นจากโลกเมทริกซ์ ของเหล่ามนุษย์เพาะที่ถูกเสียบปลั๊กด้วย

เอเจนท์มักปรากฏกาย ภายใต้รูปลักษณ์ชายใส่สูทดำ 

พวกนี้สามารถเขียนทับข้อมูลตนเอง ลงบนผู้อาศัยของเมทริกซ์ได้ (ย้ายไปสิงร่างชาวบ้านนั่นแหละ)

ระหว่างการอัปเดตเมทริกซ์เวอร์ชั่นต่าง ๆ, มีโปรแกรมบางอย่างหลุดรอดการลบทิ้ง โดยการขอพึ่งพิงเมโรวินเจียน (Merovingian) อยู่

เมโรวินเจียนคือโปรแกรมที่มีตัวตน ตั้งแต่สมัยต้นๆ ของการพัฒนาเมทริกซ์

หมอนี่สร้างจุดปลอดภัย ไว้ให้สารพัดโปรแกรมใช้ลี้ภัย 

แลกกับการไถเอาผลประโยชน์ จากพวกโปรแกรมอื่นๆ ที่มีจิตใจ

อนึ่ง เป็นไปได้ว่าฝาแฝดวิญญาณในภาพยนตร์ The Matrix Reloaded คือโปรแกรมจากเมทริกซ์เวอร์ชั่น 2 (นรกบนดิน)

ส่วนองครักษ์เทพพยากรณ์อย่าง เซราฟ (Seraph) อาจเป็นโปรแกรมเทวดา จากเมทริกซ์เวอร์ชั่นแรกสุด (สวรรค์สมบูรณ์)

เดอะ วันกับวัฏจักร

แม้กระทั่งเมทริกซ์ที่เทพพยากรณ์ช่วยปรับปรุง ก็ยังเหลือข้อบกพร่องในระบบ

บั๊กเกิดประปราย ก่อนความถี่จะเพิ่มพูน และนำสู่ปัญหาใหญ่ภายหลัง แบบมิอาจเลี่ยง

เพื่อมิให้ระบบล่มล้มครืน, เครื่องจักรจึงผลิตตัวตนที่เรียกว่า "หนึ่งเดียว" (เดอะ วัน/The One)

เดอะ วันแต่ละคน จะถือกำเนิดขึ้นเมื่อเมทริกซ์แต่ละเวอร์ชั่น ใกล้หมดอายุขัยตามวัฏจักร 

ซึ่งมักเป็นเวลาประมาณร้อยปี, เมื่อกลิทช์ทับถมต่อเนื่อง จนเลยจุดที่ระบบรับไหว

เดอะ วันคือมนุษย์ที่บรรจุ ทุกความผิดพลาดในการเขียนโปรแกรมเดอะ เมทริกซ์

และมีทักษะพิเศษเฉพาะตัว สำหรับใช้ทั้งในและนอกโลกจำลอง

ยามวัฏจักรของเมทริกซ์สิ้นสุด, เทพพยากรณ์จะปลูกฝังความเชื่อแก่หนึ่งเดียวว่า เขาคือผู้ช่วยให้รอดของมนุษยชาติ

และชี้นำเดอะ วัน สู่การเดินทางไปหา 'สถาปนิก' เพื่อดึงโค้ดบันทึกความผิดพลาดทั้งมวลในเมทริกซ์

เข้าระบบประมวลผลส่วนกลาง ของเครือข่ายเครื่องจักร 

หรือก็คือซากที่หลงเหลือของเมือง 01 (อีกชื่อเรียกคือต้นตอ/The Source)

เพื่อรีเซ็ตเดอะ เมทริกซ์, อัปเดตโลกเสมือนจริง และเริ่มวัฏจักรใหม่

ไซออน

หลังยุคสงครามจักรกล ใช่ว่าเหลือเพียงมนุษย์ที่ถูกเพาะพันธุ์

บรรดาคนผู้เหลือรอดจากสมรภูมิ รวมตัวกันตั้งฐานที่มั่นสุดท้ายของเสรีชน (ไม่ถูกเครื่องจักรจองจำในเมทริกซ์) อยู่ใต้พิภพโลกา

"ไซออน" มีทั้งลูกหลานของมนุษย์ดั้งเดิมที่แพ้สงคราม (กบฏ) 

กับเหล่ามนุษย์ที่เกิดจากการเพาะเลี้ยง ซึ่งตื่นจากภวังค์ (ในเมทริกซ์) มาร่วมพักพิง

ฉะนั้น หากมองเผินๆ จะเหมือนว่า มนุษย์ที่นี่ไม่อยู่ใต้การควบคุมของหุ่นยนต์

แต่ความจริงชะตากรรมของไซออน ก็เป็นส่วนหนึ่งของ "วัฏจักร"

เพื่อมิให้ประชากรมนุษย์บนไซออนเพิ่มเยอะ จนอาจสร้างปัญหา

เครื่องจักรจะใช้วาระที่เมทริกซ์สิ้นวัฏจักร ส่งกองทัพหุ่นยนต์สังหาร ไปถล่มเมืองใต้ดิน

เดอะ วัน ผู้สำคัญต่อการเริ่มต้นใหม่ของโลกจำลอง จะได้โอกาสเลือกด้วยว่า

อยาก 'สละชีพ' ตัวเองส่งโค้ดแก่สถาปนิก แล้วไซออนโดนซัดเบาะ ๆ ลดจำนวนประชากรเหลือแค่ประมาณนึง 

หรือรักตัวกลัวตาย แล้วปล่อยไซออนถูกอัดยับ ระดับกะล้างบางมนุษยชาติซะ

ใน 5 วัฏฏะแรก, เดอะ วันทุกคน ต่างยอมพลีชีพ รักษาโอกาสรอดของเผ่าพันธุ์คน

แม้ต้องโอนอ่อนตามนโยบายเบื้องบน (จักรกล)

The Matrix ไตรภาค

เดอะ วัน คนที่ 6 ไม่ยอมเล่นตามเกมของสถาปนิกกับเทพพยากรณ์

ซึ่งสร้างทางเลือกลวงตาขึ้นมา ใช้เป็นอุบายอุ้มชูวัฏจักรการทำงานของเดอะ เมทริกซ์

สุดท้ายสันติภาพของแท้ ระหว่างมนุษยชาติกับจักรกล ก็อุบัติเพราะเดอะ วันคนนี้...

แต่นั่นจริงหรือหลอก ? คาดว่าคำตอบอยู่ในภาค 4 (The Matrix Resurrections)